Hava Kalitesi
Günümüz modern toplumunda soluduğumuz havanın kalitesi hakkında yeteri kadar bilgi sahibi miyiz? Soluduğumuz havanın sadece dış ortam havası olmadığı aşikâr. Ev, iş yeri, okul, sinema, tiyatro, restoran ve alışveriş merkezleri gibi kapalı mekânlardaki hava kalitesi birçok kronik rahatsızlık ya da hastalığa sebep olabilmektedir. Kapalı mekân hava kalitesi standartları dünya sağlık örgütü tarafından tanımlanmıştır.
Ev içi hava kalitesini etkileyebilecek etkenlerin farkında olmamız bu zararlardan korunmamızı sağlayacaktır. Temizlik malzemelerinde mevcut kimyasalların göz, burun ve boğaz iritasyonuna neden olduğu ve uzun dönem kullanımlarında biriken etkiler sonucunda kanser oluşumuna ve/veya üreme sisteminde etkilere neden olabileceği bilinmektedir. Bina içi kötü kokular baş ağrısı, mide bulantısı, göz ve boğaz iritasyonuna neden olmaktadır.
Radon gazı Avrupa ülkelerinde doğal olarak oluştuğu tespit edilmiştir. Radon, bina içine geçip uzun dönemde ise Akciğer kanserine neden olduğu tespit edilmiştir. Radon gazı nedenli kardiovasküler sistem ve solunum sisteminin olumsuz etkilendiğini bildirir bilimsel yayınlar mevcuttur. Radon gazı salınımını ölçmek ve bu miktarı kontrol altına almak mümkündür.
Kapalı mekânda ısınma ve/veya pişirme sırasında yakıt yanması sonrası oluşan gazlar, ozon ve volatil organik bileşenlerin [formaldehit, benzen] oluşturduğu ev içi hava kirliliği solunum ve kalp damar sistemine olumsuz etkilidir. Bina içi tekstil malzemelerine emilebilen filatalat, is, klorofenoller, pestisitler, organidler ve metallerin toz içinde dahi mevcut olduğu ispat edilmiştir. Yerde emekleyen bebekler ve yerde oynama çağındaki çocukların bu zararlı birikenlere daha çok mazur kaldığı ve neticesinde bu yaşlarını alerjik şikâyetleri daha şiddetli geçirdikleri tespit edilmiştir. Belirli aralıklarla yıkanabilen oyun halısı kullanmak basit bir önlem olarak uygulanabilir.
Kapalı ortamda oluşabilecek küf ve virüsler astım ve alerjilere neden olabilmektedir.
Hamam böcekleri, ev tozu akarları, fareler gibi ev içi hayvanlar ve böcekler önemli bina içi alerjenleri oluşturan gruplardır.
Çok kuru bina içi hava gözlerde batma, ciltte ve burun içinde kuruluk, kaşıntıya neden olmaktadır. Aşırı nemli bina içi hava ise küf ve ev tozu akarları oluşumuna zemin hazırlar.
Aktif temiz hava akımı düşük binalarda ise kapalı ortam hava kalitesi çok düşük seviyeye inerek genel sağlık ve çalışma performansını olumsuz etkiler. Havalandırması yetersiz olan okullarda öğrencilerin akademik ve okul başarılarının olumsuz etkilendiği tespit edilmiştir.
Bina içi hava durumunun kontrolü için bir yapılabilecekleri sıralayacak olursak:
1- Ev içi kirlilik kaynaklarını ortadan kaldıralım.
2- Düzenli olarak havalandırma yapalım.
3- Hava temizliği sağlayan cihazlar kullanalım.
4- Bina içi kullanılan mobilyalar ve malzemeleri kirlilik kaynağı yönünden denetleyelim.
5- Akılcı bina içi eşya seçimi yapalım. [Ahşap zemin ve organik yatak gibi seçimler yapalım].
6- Hava temizleme özelliğine sahip bitkileri iç ortamlar için seçelim.
Doç. Dr. Mete İnançlı
